کد مطلب:49403 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » قرآن

حديث كساء چگونه مؤيد اين نكته است كه «اهل البيت» در آيه تطهير، علي و فاطمه و حسن و حسين هستند؟

در روايات آمده است :كه يكي از روزهايي كه پيغمبر اكرم (ص) در خانة ام سلمه بود، جبرئيل آيه «إنّما يرُيد الله ِليذهب عَنكم الرِجس أَهل البَيت و يُطهِركم تطهيراً» را بر آن حضرت نازل كرد. آنگاه رسول اكرم (ص) حسن، حسين ، فاطمه و علي (عليهم السلام) را احضار كرده، اطراف خود نشاند. سپس پارچه اي ـ يا عباي پشمين خود را بر سر همگي كشيد و با خواندن اين آيه، عرضه داشت:

«اَلّلهم هؤلاء أَهلُ بَيتي، اللّهم أَذهِب عَنهم الرِجس وطَهّرِهم تَطهيراً»؛ [خدايا! اهل بيت من اينها هستند. خدايا! رجس و پليدي را از اينها دور كن و مطهّرشان گردان.]

امّ سلمه باديدن اين صحنه گفت: يا رسول الله! آيا من نيز در اين مجموعه داخل و مشمول اين آيه هستم؟ فرمود: تو بر مكانت و منزلت خود هستي، تو بر خير هستي؛ «أنتِ علي مكانكِ وإنكِ علي خيرٍ». آنچه كه گذشت اصل ماجرا بود، ليكن برخي خصوصيات جالب توجه در اين ماجرا وجود دارد كه در پاره اي از روايات از زبان امّ سلمه اين گونه نقل شده است:

حضرت رسول (ص) به من فرمود: تو بر خير هستي، تو از همسران پيغمبر هستي، ولي نگفت: تو از اهل بيت هستي؛ «إنّك إلي خير، إنّك من أزواج النبيّ» وما قال: إنك من أهل البيت. (شواهد التنزيل2/24)

آن حضرت به من فرمود: [تو از زنان شايستة من هستي، ليكن اگر به من فرموده بود: تو از اهل بيت هستي، برايم بهتر بود از هر چه كه خورشيد بر آن ميتابد و از آن غروب ميكند] فقال رسول الله (ص): «أنْتِ منْ صالحِ نسائي» فلو كان قال: نعم كان أحبّ إليّ ممّا تطلع عليه الشمس و تغرب. (شواهد التنزيل 2/87، ح 764)

تذكّر: اين حديث و امثال آن بيانگر غبطة امّ سلمه از عدم توفيق حضور در آن جمع است.

[سَر خود را زير عبا داخل كردم و گفتم: اي پيامبر خدا! من نيز با شما هستم؟ فرمود: تو بر خير هستي] فأدخلتُ رأسي في الكساء فقلت: يا رسول الله! وأنا معكم فقال : «إنك إلي خير» (بحار35/222)

بعد از آن دعاي او دربارة پسر عمّش، علي و فرزندان او تمام شد، مرا وارد كرد.

اين جمله نشان ميدهد كه رسول اكرم (ص) خواسته است با در نظر گرفتن مو قعيت و شخصيت امّ سلمه، عنايتي در حقّ او كند تا از او دلجويي شده باشد.

باديدن اين صحنه، كسا و عبا را بلند كردم كه وارد شوم. آن حضرت از دستم كشيد و نگذاشت وارد شوم. آنگاه به من فرمود: تو بر خير هستي؛ «قالت أُم سلمة رضي الله عنها: فَرفَعتُ الكَساء لِأَدخل معَهم فَجَذَبه مِن يَدي» وقال: «إِنّك عَلي خَير» (در المنثور6/604 ،احزاب/33).

پيغمبر اكرم (ص) عباي خود را بر روي زمين پهن كرد و همه را روي آن نشاند. سپس چهار طرف عبا را با دست چپ خود گرفته، روي سرشان آورد و دست راست خودش را بالا گرفت و گفت: «هؤلاء أَهل البَيت فَأذْهِبْ عَنهم الرِجس وطَهِِّرهم تَطهيراً» (جامع البيان 22/7)

رسول اكرم (ص) علي، فاطمه، حسن و حسين (عليهم السلام) در خانة من بودند. من خزيره اي براي آنان درست كردم، خوردند و خوابيدند.

سپس آن حضرت عبا يا قطيفه اي روي آنها كشيد و گفت: «اَللّهم هؤلاء أَهل بَيتي أِذْهب عَنهم الرِجس و طَهِّرهم تطهيراً». (جامع البيان، تفسير طبري، ذيل آية 33)

مجموع اين روايت بيان گر اهتمام پيغمبر اكرم (ص) براي نقل و بيان آية تطهير و تلاش آن حضرت براي معرفي و تعيين مصاديق اهل بيت است.

البته ام سلمه از زن هاي صالح و شايسته رسول اكرم (ص) و شخصيتي بود كه نزد شيعه و سني از احترام ويژه اي برخوردار است و ائمة اطهار (عليهم السلام) از او به عظمت ياد ميكردند، ليكن رسول اكرم (ص) حاضر نشد او را در آن مجموعه، داخل كند. از اين رو وقتي كه عبا را بلند كرد تا داخل شود حضرت رسول (ص) آن را كشيد و از دست او گرفت . چنان كه بعد از پهن كردن عبا و نشستن خمسة طيبه روي آن، اطراف عبا را جمع كرد. شايد بدين جهت كه ام سلمه يا ديگران در اطراف و گوشه هاي آن ننشينند.

در عين حال ام سلمه، كه به حساسيت موضوع و ويژگي موقعيت پيش آمده توجّه داشت، سئوال كرد آيا من نيز داخل هستم؟ رسول اكرم (ص) با احترام به او گفت: نه. تا جايي كه ام سلمه آرزو ميكرد اي كاش مرا نيز داخل ميكرد. هم چنين ميگفت: اگر به من ميفرمود: آري، برايم بهتر بود از آنچه كه آفتاب بر آن ميتابد و از آن غروب ميكند.

تذكّر: وقوع ماجرا در خانة امّ سلمه نشانة عظمت و موقعيت آن بانو است و اجازة ورود ندادن به او در حقيقت تنبّهي است كه وقتي امّ سلمه با مقام خاصي كه دارد جزو اهل بيت نيست افراد ديگر حتماً از اين عنوان خارج هستند.

اختلافي كه در نقل ام سلمه از اين حادثه مشاهده ميشود ممكن است از آن جهت باشد كه حادثه يك بار واقع شده، ليكن هر بار كه ام سلمه نقل ميكرده، به يك گوشه آن اشاره ميكرده است..

شبيه اين روايت دربارة عايشه (در المنثور 6/ 603) و زينب (بحار35/ 222، ينابيع المودّة/ 108) نيز نقل شده است كه بر فرض صحت سند، ميتوان گفت: احتمال دارد يك حادثه بوده، وليكن آنها نيز حضور داشتند و شبيه سخن ام سلمه را به رسول اكرم گفته و جوابي نظير همان جواب را از آن حضرت دريافت كرده باشند. البته برخي احتمال تعداد و تكرار ماجرا را داده اند.

شبيه اين روايت با تفضيل بيشتري از فاطمة زهرا (س) نيز نقل شده (احقاق الحق2/554) و به حديث كسا مشهور است كه به آخر كتاب مفاتيح الجنان الحاق شده است. مقايسة حديث كسا با احاديث قبلي اين احتمال را تقويت ميكند كه اين حادثه در خانه حضرت زهرا (عليها السلام) نيز واقع شده است.

---

: آية الله جوادي آملي
تجلّي ولايت در آية تطهير